Jak skutecznie zabezpieczyć przewożony ładunek?

Ładunki przewożone samochodami ciężarowymi mają na ogół znaczną masę, a ich niekontrolowane przemieszczanie się może być źródłem zagrożenia zarówno dla prowadzącego auto kierowcy, jak i dla wszystkich uczestników ruchu, którzy znajdą się w pobliżu. Dlatego tak ważne jest, aby przewożony ładunek był dobrze zabezpieczony. Dowiedz się, jakich rozwiązań technicznych można użyć w tym celu.

Nieoczekiwana zmiana środka ciężkości może sprawić, że kierowca nie zdoła zapanować nad pojazdem i zjedzie z drogi lub wjedzie na pas przeznaczony do jazdy w przeciwnym kierunku. W przypadku ciągników siodłowych istnieje ryzyko, że doprowadzi to do poślizgu naczepy, która może uderzyć w inne znajdujące się na drodze auta, przechodniów czy zniszczyć elementy infrastruktury drogowej. Równie wielkie niebezpieczeństwo może spowodować ładunek wypadający z pojazdu, a sytuacje tego typu zwykle kończą się kolizją, a niekiedy nawet poważną katastrofą. Sposobem na zapobieganie tego rodzaju zdarzeniom jest stosowanie się do zasad związanych z rozmieszczaniem przewożonych towarów oraz wykorzystywanie dostępnych zabezpieczeń ładunków.

Co wpływa na stabilność i zachowanie ładunku podczas jazdy?

Ładunek przewożony samochodem ciężarowym kilkukrotnie zwiększa masę auta, utrzymanie go w pozycji, która nie będzie powodowała zagrożenia ani dla kierowcy, ani innych uczestników ruchu wymaga stosowania specjalnych rozwiązań, które pozwolą na zachowanie stabilności przemieszczającego się pojazdu. Jest to tym istotniejsze, że dolne krawędzie przestrzeni ładunkowej na ogół znajdują się na sporej wysokości, co sprawia, że środek ciężkości będzie dość daleko od podłoża, co może powodować dodatkowe utrudnienia, np. w razie konieczności szybkiej zmiany kierunku jazdy. Podstawowym kryterium przy zabezpieczaniu ładunku będzie więc zawsze dbanie o to, żeby środek ciężkości przewożonego ładunku znalazł się możliwie blisko powierzchni ładunkowej i aby został rozmieszczony symetrycznie względem osi pojazdu, a także długości skrzyni ładunkowej naczepy.

Drugą ważną sprawą jest zachowanie ładunku w trakcie jazdy. Trzeba pamiętać, że w czasie, gdy auto porusza się ruchem jednostajnym, na przewożone przedmioty nie działają dodatkowe siły poza tymi, które wynikają z jego masy oraz pojawiających się wstrząsów i wibracji. Każda zmiana parametrów ruchu sprawi jednak, że na przewożoną masę zacznie oddziaływać siła bezwładności. W trakcie pokonywania zakrętów siła bezwładności będzie działać na boki pojazdu z wartością stanowiącą połowę jego masy. Taka sama sytuacja wystąpi podczas gwałtownego przyspieszania. Podczas raptownego hamowania siła bezwładności działająca w kierunku, w którym poruszał się pojazd, sięgnie 0,8 jego masy.

Przed niekontrolowanym przemieszczeniem ładunek jest chroniony przez siłę tarcia, jaka pojawia się między podłogą przestrzeni ładunkowej a transportowanymi towarami. Dla zachowania stabilności musi ona równoważyć siłę bezwładności, na działanie całego układu ma jednak także wpływ to, gdzie położony jest środek ciężkości. Jeżeli jest on wysoko, ładunek jest dodatkowo zagrożony przewróceniem, a siła tarcia okaże się mniej efektywna.

Pewną ochronę ładunku mogą stanowić ściany przestrzeni ładunkowej, ich wytrzymałość zależy jednak ściśle od rodzaju konstrukcji, warto też pamiętać, że dotyczy ona nacisku, a nie uderzenia powstającego wskutek przesunięcia się ładunku. Wytrzymałość ścian bocznych może być jednak bardzo różna. W przypadku, gdy mamy do czynienia z zabudową skrzyniową wytrzymałość ścian bocznych będzie wynosiła 30 lub 40% ładowności, ściany przedniej 40 albo 50%, a tylnej 25 lub 30% ładowności. W przypadku naczepy kurtynowej wytrzymałość ścian tylnej i przedniej pozostaje bez zmian, jednak przy niektórych konstrukcjach ściany boczne wcale nie mogą być obciążane, służąc jedynie jako zabezpieczenie przed warunkami atmosferycznymi.

Jakie są podstawowe metody zabezpieczania ładunku?

Zabezpieczenia ładunków przewożonych samochodami ciężarowymi obejmują wiele metod prowadzących do jego unieruchomienia. Najbardziej popularne jest blokowanie ładunku oraz stosowanie odciągów. Blokowanie ładunku polega na używaniu rozwiązań mechanicznych, które opierają się z jednej strony o konstrukcję pojazdu – ściany tylne lub boczne – a z drugiej o sam ładunek, wypełniając wolną przestrzeń, a jednocześnie posiadając na tyle dużą wytrzymałość, że mogą przeciwdziałać pojawiającym się siłom. Jako materiały, które mogą posłużyć do unieruchamiania ładunku, można wykorzystać drewno w postaci belek o odpowiednich kształtach, a nawet pustych palet. Praktyczną metodą jest używanie poduszek pneumatycznych, które łatwo umieszczać i wyjmować. Dopuszczalne jest też stosowanie ram rozporowych czy listew. Warto pamiętać, że do ograniczania przemieszczania się ładunku mogą też służyć jego elementy, właściwy efekt można więc uzyskać, rozmieszczając odpowiednio poszczególne jego składniki. Często stosowanym rozwiązaniem jest używanie specjalnych klinów.

Ładunki mogą być również zabezpieczane przy pomocy odciągów. W tym celu wykorzystuje się na ogół pasy ładunkowe, a przy cięższych przedmiotach również odciągi w postaci łańcuchów. Pasy ładunkowe to taśmy wykonane z bardzo wytrzymałego tworzywa sztucznego, które są wyposażone w urządzenia napinające, pozwalające na dociśnięcie ładunku do podłoża z odpowiednią siłą. Jest to bardzo ważne, ponieważ rolą odciągów nie jest utrzymanie masy ładunku za sprawą swej wytrzymałości, a sprawienie, że wzrośnie tarcie między jego podstawą a powierzchnią ładunkową. Z tego powodu są one często wykorzystywane łącznie z matami antypoślizgowymi – wyjaśnia ekspert z firmy MARTEX, specjalizującej się w sprzedaży części zamiennych do samochodów ciężarowych.

Do mocowania odciągami stosuje się dwie główne techniki – przepasywanie ładunku albo stosowanie odciągów pętlowych. W pierwszym przypadku odciąg jest mocowany do uchwytów w skrzyni ładunkowej symetrycznie, po obu stronach ładunku i obejmuje górną jego część. Dla odpowiedniej wytrzymałości ważne będzie zachowanie prawidłowych kątów między pasami a powierzchnią ładunkową – jeśli będą mniejsze niż 75°, mocowanie nie może być uznane za stabilne i będzie wymagało podwojenia liczby odciągów lub zastosowania takich, które będą dwukrotnie przewyższały wymagania co do utrzymywanej masy. Jeśli kąt jest mniejszy niż 30°, odciągi nie mogą być stosowane. Przy odciągach pętlowych taśmy lub łańcuchy są zamocowane parami – każdy z nich opasuje ściśle ładunek, jednak są one zaczepiane do uchwytów po przeciwnych stronach. Opasywanie wymaga często stosowania klinów i belek zwiększających stabilność, jeśli ładunek ma kształt nieregularny. Inną metodą jest mocowanie szpringowe, w którym odciągi zabezpieczają przód lub tył ładunku i są poprowadzone ukośnie.

Ładunki mogą być również unieruchamiane na inne sposoby, w zależności od ich rodzaju. W przypadku kontenerów stosuje się specjalne złącza mechaniczne w postaci rygli. Materiały sypkie mogą być zabezpieczane przed rozsypywaniem się w czasie jazdy odpowiednimi plandekami. Dla większych elementów o niezbyt dużej wadze stosuje się siatki ochronne rozpinane podobnie jak plandeki nad przestrzenią ładunkową.

Jakie akcesoria są używane do zabezpieczania ładunku?

Podstawowym sposobem zabezpieczania ładunku jest stosowanie odciągów w postaci mocujących pasów transportowych. Do użytku są dopuszczone wyłącznie pasy, które spełniają wymagania normy PN-EN 12195-2, co jest poświadczone etykietą podającą informacje o obciążeniach, jakie mogą przenosić. Ważne jest dopuszczalne obciążenie LC (Lashing Capacity), pokazujące wielkość siły zrywającej pasa oraz jego nominalna siła napięcia STF (Standard Tension Force), określająca jak mocno pas jest w stanie dociskać ładunek do podłoża. Pasy mogą być wykonane z różnych materiałów, co ma wpływ na ich odporność na czynniki chemiczne. Pasy z poliestru (PE) wytrzymują kontakt z kwasami nieorganicznymi, uszkadzają je jednak ługi. Poliamid (PA) będzie znosił kontakt z alkaliami, ale nie z kwasami nieorganicznymi. Polipropylen (PP) będzie znosił obie te grupy substancji, będąc podatnym na ich działanie jedynie w niewielkim stopniu.

Odciągi łańcuchowe muszą spełniać wymagania opisane w normie PN-EN 12195-3. W tym przypadku wytrzymałość zależy od klasy oraz średnicy używanych w nich ogniw. Klasa łańcucha określa wytrzymałość materiału, z którego jest zrobiony łańcuch na rozciąganie. W klasie 8 będzie ona wynosiła 800 N/mm2, w klasie 10 – 1000 N/mm2, a w klasie 12 – 12 000 N/mm2. Podobnie jak w przypadku odciągów pasowych liczyć się będą nominalna siła napięcia STF oraz dopuszczalne obciążenie LC. Tak jak pasy, również odciągi łańcuchowe są używane z napinaczami. Najczęściej łańcuchy stosuje się do przewożenia maszyn i pojazdów o dużej masie – maszyn budowlanych i drogowych lub sprzętu rolniczego.

Odciągi nie mogą uszkadzać krawędzi ładunków, dlatego wraz z pasami, a często także łańcuchami używa się narożników, kątowników i podkładek, które nie tylko chronią przed kontaktem pasa i ładunku rozkładając nacisk na większej powierzchni, ale również zapobiegają przesuwaniu się pasów wskutek powstających wibracji. Ważne jest również stosowanie mat antypoślizgowych, które mogą znacznie zwiększyć powstające tarcie. Jeśli rodzaj ładunku nie pozwala na użycie mat, rozwiązaniem mogą być specjalne „jeże”, które są wykonane z grubej blachy i po obu stronach mają masywne kolce, które – wbijając się w ładunek i podłoże – mogą skutecznie ograniczać ryzyko przemieszczania się ładunku.